Website van Ursula Jager

‘Je bent mooi genoeg’, zegt levensgezel en sleept me weg van de spiegel. Hij heeft gelijk. Niet wat mijn schoonheid betreft, maar dat hij me mee wil hebben naar het feestje waar we een uur geleden al werden verwacht. We zijn notoire laatkomers, onze kinderen hebben we er knettergek mee gekregen. In de tijd dat ze qua transport nog afhankelijk van ons waren kwamen zij dus ook overal te laat en schaamden ze zich rot. Ze groeiden wel uit tot betrouwbare volwassenen en zijn nu uiterst punctueel. Wij daarentegen zijn nog geen haar verbeterd.
Vanavond zijn we uitgenodigd voor een housewarming bij de achterburen. Smoezen als de brug die open stond, de TomTom die in de war was of de lekke band die gerepareerd moest worden kunnen niet worden ingezet. We hebben genoeg andere, maar hopelijk zijn ze niet nodig.
De nieuwe achterbuurman doet open. Hij heeft dichtgeknepen ogen in een in zichzelf gekeerd met grijze stekels bedekt gezicht. Hij praat heel zachtjes en als ik een stap naar voren doe om hem te kunnen verstaan deinst hij achteruit. Zijn vrouw komt erbij staan in de ruime hal. Een compleet ander type: vrolijke ogen, een royale lach boven de zonnebloemenjurk, om haar schouders een dikke stola van energie. Niet het soort mens dat een verklaring verlangt over onze late komst.
Ze hebben een half jaar verbouwd voor ze de nieuwe woning betrokken, het resultaat mag er wezen. De glazen pui die kamer scheidt van hal is al mooi, maar de open keuken beneemt mijn adem. Het keukenblok staat haaks op de muur zodat niemand met zijn rug naar de kamer staat en men tegenover elkaar kan koken. Ik ben stik-, stikjaloers.

’s Nachts word ik wakker met dorst en loop mijn keuken in voor een slokje water. Sinds wij vijf jaar geleden besloten dat mijn moeder’s grote grenen kast de familie niet mocht verlaten kun je in onze keuken echt je kont niet meer keren. Het heeft niets veranderd aan het gedrag van vrienden en kinderen: nog steeds willen onze gasten daar praatjes komen maken als ik de vis ga bakken. En bij mooi weer kiest nooit iemand de route naar de tuin via de openslaande deuren in de woonkamer. Nee, iedereen moet en zal via de keuken en liefst met zijn allen tegelijkertijd. Met regelmaat heb ik gasten ontzet omdat ze klem zaten in de deur naar de tuin. 
Waarom doen mensen dat, dat kun je je afvragen.  Mijn theorie? Dit is een behoefte aan wedergeboorte. Shocking, ik weet het. Je moet dapper zijn om deze waarheid te willen zien. 
Het zit zo: als we ouder worden en het aardse lichaam ons steeds meer in de steek laat, komen de herinneringen aan de eigen kindertijd steeds vaker terug. Bij de meeste mensen zijn die herinneringen prettig: je hoeft in het begin van je leven geen moer te doen en je krijgt toch voedsel, warmte en liefde. Slimme babies nemen het er eens goed van, laten zich de eerste jaren vorstelijk bedienen. Na een jaar of twee gaan ze zich vervelen en ontdekken ze dat ze zelf ook een wil hebben. Leiden is in last, want zonder dat ze het doorhebben storten ze zich in een lange periode van ontwikkelen, creëren, centjes verdienen, relaties beginnen en beëindigen, spullen vergaren.  Als je niet door pech eerder het aardse verlaat breekt onherroepelijk het moment aan dat het allemaal af is. Je hebt bereikt wat je van plan was, je bent klaar. Paniek! Het dessert en de kaas zijn al verorberd, er staat niks meer op het menu. Wat nu?  
Nou kun je natuurlijk doen of er niks aan de hand is, je gaat gewoon dóór. Je verzint een indrukwekkende bucketlist die onmogelijk valt af te werken zodat je leven altijd onvoltooid lijkt. Bij de meeste mensen echter komt onherroepelijk het moment dat ze terugblikken, hun leven nog eens nalopen. Wat hebben ze allemaal gedaan, was het wat? Zouden ze het anders doen als ze nog een keer de kans krijgen? En wat was nu eigenlijk de allerleukste periode? Als mensen dat allemaal overdacht hebben, krijg je dus dat ze zich bij ons in de keuken naar buiten willen wurmen terwijl het overduidelijk niet past.
Ik drink mijn beker leeg, kijk door het deurtje naar de door de maan verlichte acer in de achtertuin en voel me opeens heel vrij. Ik hoef geen andere keuken, deze is precies goed. 

 ‘Zwaar’, puft Kleinzoon, ‘hoog’.
Hij beklimt de steile heuvel in het Suytwende park. Ik kom achter hem aan zodat hij niet – mocht hij zijn evenwicht verliezen – de helling afrolt als een tonnetje, maar direct tegen mij tot stilstand komt. Hij is pas twee, maar flink. Te zwaar om de heuvel op te tillen, hij moet dus zelf. Dat is hij niet zo gewend, hij laat zich graag duwen en dragen. ‘Lui’, zegt zijn moeder. ‘Slim’, zegt zijn opa.
Kleinzoon kijkt achterom naar mij en zucht nog eens: ’Zwaar’, maar klautert wel door. De beloning is groot, want boven begint de lange glijbaan en daar passen we samen op. Ik onder en kleinzoon op mijn schoot. Kei- en keihard gaan we, de bochten zó aansnijdend dat we steeds winnen aan vaart. Onderaan wacht een zandhoop die onze snelheid direct tot nul terugbrengt zodat we bijna over de kop gaan. Denk ik, confuus, nog na of dit wel écht leuk is, Kleinzoon maakt onmiddellijk een einde aan mijn onzekerheid: hij moet zo lachen dat hij er van omvalt en hij wil wéér.

Elke maandag komt hij aan met de metro uit Rotterdam, meestal met zijn moeder, soms met zijn vader. Die draagt hem op zijn schouders. Kaarsrecht zit Kleinzoon, zijn handjes vroom in elkaar gevouwen boven papa’s hoofd, soepeltjes meebewegend vangt hij zijn vader’s tred op vanuit zijn heupen. Handig hoor, als hij later op reis moet door de woestijn kunnen ze hem zo op een kameel zetten. 

Bij de kinderboerderij wil Kleinzoon in de zandbak. Braaf schept hij een paars emmertje vol met het enige schepje dat voorhanden is. Ik sleep een plastic stoel bij en zit heerlijk te niksen in de zon. Een ander jongetje wil ook met het paarse emmertje en het schepje. Hij laat er geen gras over groeien en probeert het uit Kleinzoon’s handjes te rukken. Die laat echter niet los en dat maakt het hebberige jongetje razend. Shit, ik zat net zo lekker. Gelukkig, er komt een ijverige moeder aangesneld: ‘Olivier, die spulletjes zijn van dat andere jongetje, laat ze eens los!’   

Engelengeduld heeft ze en een heel arsenaal aan opvoedteksten. Waar Olivier overigens weinig boodschap aan heeft, onvermoeibaar gaat hij door met zijn zin doordrijven. Trekken, krijsen, met een ander emmertje proberen Kleinzoon tot moes te slaan. Ik laat de moeder werken en kijk het allemaal aan vanuit mijn stoel. Ik heb alle tijd om te bedenken dat Olivier een volwassen neus heeft wat nogal vreemd staat staat in een kindergezichtje en dat zijn haardracht ook meer bij een kantoorklerk past dan bij een peuter. 
‘Hoe oud is Olivier eigenlijk?’, vraag ik aan de moeder. 
Ze veegt dampige slierten uit haar gezicht en geeft me een vermoeide blik: ’Dat heeft hij van zijn vader, hoor, daar kan ik niks aan doen.’
Ik snap het, ze vindt dat ik aan de beurt ben. Ik doe een lafhartige poging: ‘Kleinzoon, Oliviertje wil ook een keer met het schepje. Kunnen jullie samen
doen? Jij een paar keer scheppen en dan mag Oliviertje?’ 
Kleinzoon kijkt me minachtend aan en klemt zijn knuistje nog steviger om het paarse hengsel. Ik draai me weer naar de moeder: ‘Dat is nog te moeilijk, hoor’. 

Kleinzoon legt me graag uit wat er allemaal van mijn levensgezel is. Bij zijn startrondje door onze huiskamer wijst hij alle beelden aan: ‘Apo!’.
‘Ja, die heeft Apo gemaakt’, geef ik toe. 
De kunstboeken onder de tafel: ‘Apo!’
Ook daar kan ik in meegaan: ‘Ja, die zijn van Apo.’
Dan wijst Kleinzoon naar buiten waar onze auto voor de deur staat: ‘Apo!’
Dat wordt me te gortig: ‘De auto is ook van Aam, hoor!’
Kleinzoon kijkt me aan, de kleine radartjes draaien op volle toeren.
‘Auto Apo?’, vraagt hij nogmaals.
‘Van Apo én van Aam’, zeg ik, ‘Bijna alles is van Apo én van Aam, de piano, de stoelen, de tuin…’
Hij laat de kwestie rusten en gaat met zijn lego spelen. ‘s Middags heeft hij me tuk. Als ik zijn middagslaapje wel erg lang vind duren ga ik eens kijken in mijn slaapkamer waar op de maandag ook een kampeerbedje staat. Kleinzoon zit op de grond. Hij heeft in alle stilte kans gezien het maanvormige klepje open te ritsen, naar buiten te kruipen, zijn slaapzakje open te maken en zijn beentjes eruit te steken. Zo tref ik hem aan, hij is net op weg naar de wasmand. Er piept een heel klein stukje blauwe stof onder de houten deksel. 
‘Apo!’, glundert Kleinzoon.
Verdomd, het is de sweater van zijn opa. 

 ‘En dat betekent….’, roept B en heft zijn stokje om de reacties van het popkoor te dirigeren, ’dat jullie erbij mogen dansen!’
Hij krijgt een ovatie die minutenlang aanhoudt. Ondertussen krijg ik mijn paniek niet meer onder controle. Hij was al aan komen rollen toen vlak hiervoor B een optreden aankondigde in een verre en slecht bereikbare provinciestad. Visioenen van een huurbus met te weinig zitplaatsen, ik moet de hele reis bij iemand op schoot. Nu komen daar beelden bij van hossende koorleden die telkenmale tegen een stokstijve mij botsen en terugbouncen. Ik  draal niet langer en neem een besluit.  Het effect voel ik onmiddellijk: mijn schouders en onderkaak zakken. Ik maak gebruik van de feeststemming en sluip ongemerkt het clubhuis uit. 
Buiten word ik opgewacht door een kwijlende hond met brave krulletjes en een valse grijns. Hij maakt een enorme sprong en zou zeker boven op mij landen als zijn baasje hem niet achteruit had getrokken. De hond jankt van teleurstelling en zet af voor een nieuwe poging. 
‘Hij kan niet tegen vrouwen met rode schoenen’, zegt zijn baasje hijgend. 
‘Stuur hem naar een training’, zeg ik en doe een ferme pas naar links, ‘De wereld is vol vrouwen met rode schoenen. Ik zou harde metten maken met een hond die daar niet tegen kan. ’
‘Korte metten’, zegt hij, ‘Weet u wel wat zo’n training kost?’
‘Ik draag graag bij’, zeg ik en grabbel in mijn jaszak. De euro gooi ik hem toe vanaf een veilige afstand, de hond wordt wild. Misschien kan hij niet tegen vrouwen die euro’s gooien.
Nou, ik kan niet tegen mannen die niet vangen.Ik sprint naar mijn fiets en rijd weg in de richting van de Vliet.

Elke donderdagavond passeer ik drie vissers, ieder hun vissersstoel gedraaid in de richting van het aankomend verkeer. Ze zeggen me altijd alledrie gedag, keurig na elkaar zodat mijn tegengroeten er precies tussen passen. Doodstil zitten ze, maar hun handen zijn bezig: een sjaggie draaien, een dobbertje aan een lijntje binden, een wormpje aan een haakje prikken. Ernstige mannen op leeftijd die ik nooit durf nooit te vragen of de vissen willen bijten. Ook vanavond zitten ze op hun plek.
‘Je bent vroeg’, zegt de eerste.
Hij zet zijn capuchon af, duwt daarmee zijn kortgeknipte grijze haren omhoog.
Ik stap af: ‘Ik ben weggesneaked.’
‘Van wat?’
‘Een popkoor.’
Hij knikt en steekt zijn hand op, ik loop door met de fiets aan de hand.
‘Ik heb je nooit eerder zien lachen’, zegt de tweede.
‘Morgen zeg ik op’, zeg ik. 
‘Waarom pas morgen?’, vraagt hij, ‘Het doet je goed.’
Ja, waarom pas morgen? Ik heb ooit geleerd er nachtjes over te slapen. Dat het tot andere besluiten heeft geleid als ik iets al heel zeker weet kan ik me niet herinneren, maar toch.
‘Zien we je dan niet meer?’, vraagt de derde.
Ik haal mijn schouders op: ‘Vangen jullie nou wel eens wat?’ 

Bruggetje over, straat door, het pad op. Mijn lief schoffelt de voortuin, hij kijkt op.
‘Je lacht!’, zegt hij.
‘Morgen zeg ik op’, zeg ik.
‘Morgen pas?’, vraagt hij. 
Misschien zie ik iets over het hoofd. Ik had 8 weken geleden immers goede reden om me aan te melden. En o, wat heb ik me druk gemaakt over de stemtest die heel erg mee viel. Ook daar had ik nare beelden bij van te voren. Ik dacht dat ik ten overstaan van het hele koor moeilijke cantates moest zingen. A capella. Die grandioos zouden mislukken. 
In werkelijkheid moest ik in een raamloos keldertje een paar riedeltjes nazingen. alleen B was aanwezig. Dat lukte me wel. 
‘Misschien denk ik morgen dat mijn fantasieën over het optreden overdreven zijn’, zeg ik, ‘Misschien wil ik morgen toch niet opzeggen.’

Maar zo gaat het niet. De nacht heeft me alleen maar gesterkt in mijn besluit. Ik slaag er weliswaar in mijn fantasie terug te brengen naar een realistische voorstelling van zaken, maar ik krijg er ook beelden bij.  Beelden over de werkelijkheid. En dan weet ik ook de echte reden waarom ik er mee wil kappen: ik voel me niet genoeg thuis in het gezelschap. Ik houd van hartelijke mensen, van zachte eitjes, van watjes. Tuurlijk moeten er ook mensen zijn die zeggen waar het op staat, die altijd onomwonden eerlijk zijn, die kritisch zijn en daar voor uitkomen. Ik waardeer deze mensen nog ook, maar ik hoef er niet wekelijks een avond tussen te zitten. Ik schrijf een aardige, niet helemaal eerlijke opzegapp en druk op verzend.  
Zo, wat nu? Een ander koor of een andere bezigheid? Manlief staat weer in de tuin, dit keer niet met de schoffel, maar met een grote heggeschaar. Hij dunt de bamboe uit. Ik zoek een mooie zwarte stengel uit. Als ik hier nou eens een nylon draadje langs maak en daar dan weer een haakje aan vastbindt?  

Kerstavond 2017. Ik wandel met mijn dochters door de oude kern van ons dorp. Feestelijk verlichte winkels, glühweinkraampjes, het gesprek over de liefde. 
Mijn oudste dochter is aan het daten. Een maand eerder heeft ze een interessante jongen ontmoet maar ze weet nog niet waar het op uitdraait. 
‘Hoe heet hij?’, vraag ik. 
’Ritzo’ zegt ze, precies op het moment dat we langs een winkel lopen met de naam ‘Ritzzz’. Ik denk: dat is een teken! 
‘Waar komt hij vandaan?’, vraag ik.
‘Groningen’
Ik denk: dat is een goed teken! Mijn opa is in Groningen geboren. Zijn vader heeft het Gronings volkslied gecomponeerd. Bovendien was een van mijn allerleukste klussen in Groningen.  Ooit  was ik 9 maanden lang interim chef bij de Gasunie, lang genoeg om een aantal Groningers goed te leren kennen. Daarom weet ik dat wat men over Groningers beweert, niet klopt. Groningers zijn juist goed in geld uitgeven, ze ervaren diepe emoties, schromen niet je daar deelgenoot van te maken en kletsen sowieso de oren van je hoofd. 

De date van mijn dochter blijkt gelukkig een blijvertje. Een paar maanden na de kerst zullen wij (de rest van ons gezin) Ritzo voor het eerst ontmoeten. Ik had me net opgegeven voor een workshop Italiaanse liedjes zingen en nodig mijn dochters uit mij te vergezellen. 
‘Nodig Ritzo ook uit!’, zeg ik tegen mijn oudste dochter. Voor de grap natuurlijk, want welke jongeman in Nederland wil zijn nieuwe schoonfamilie voor het eerst onder dat soort omstandigheden ontmoeten?
Mijn dochter brengt het ook als een grap over (‘haha,mijn moeder nodigt je uit voor een middag zingen’). Ritzo zegt direct ja.
Op de bewuste zondag heeft de NS een probleem en komen mijn dochter en Ritzo veel te laat. Ritzo legt dit bij binnenkomst netjes uit en zingt de rest van de middag enthousiast mee. Ziezo, zijn visitekaartje is afgegeven, schoonfamilie zit in de pocket.

Bij de volgende ontmoetingen blijkt Ritzo een getraind omdenker te zijn. Als je denkt dat er bij een bepaalde kwestie slechts één conclusie of oplossing mogelijk is, bedenkt Ritzo een andere. Vaak een betere. Hij doet dat door een van de veronderstellingen weg te laten of om te draaien. 
We zijn blij met Ritzo al leren we hem niet heel goed kennen, want hij stelt liever vragen dan dat hij vertelt. We komen wel te weten dat hij is opgegroeid op een koeienboerderij, en dat hij een jaar eerder weer in Nederland was aangekomen na een fietsreis rond de wereld. Een reis die hij op klompen heeft gemaakt. Een reis die hem de overtuiging bracht dat de aarde bevolkt wordt door aardige, hulpvaardige mensen. Ooit wil Ritzo de avonturen van zijn wereldreis aan zijn kleinkind vertellen.
‘Dan moet je eerst zelf een kind krijgen’, zeg ik. Dat leek me trouwens een goed idee, vooral als mijn dochter dan de moeder van dat kind zou worden.

Ongeveer twee jaar na de Italiaanse liedjes besluit ik te stoppen met mijn werk als interim manager: ik wil schrijver worden. Ik denk weer eens aan Ritzo’s fietsreis en stel me hem voor als opa die een jongetje van een jaar of zeven over zijn reis vertelt. Hoe zou hij kunnen doen zodat het leuk is voor zijn kleinzoon?

Ik trek de stoute schoenen aan en vraag Ritzo of ik een kinderboek mag schrijven over zijn reis. Ik zou zijn avonturen beschrijven, maar de hoofdpersoon moet wel een kind zijn. Ritzo zegt beleefd dat hij erover na zal denken. Als ik hem vertel dat ik als voorlopige titel ‘Ritzo’s Rondje’ had bedacht reageert hij zelfs een beetje geschrokken: ‘whoooh, je bent er echt al mee bezig geweest!’ 
Deze conversatie vindt plaats in de auto. Mijn dochter is erbij en neemt me later even apart. Ze legt me uit dat zeggen dat je erover na wil denken in het Gronings ‘nee’ betekent.  
Oeps! Ik dacht dat ik Gronings sprak, maar deze kende ik nog niet. Omdat ik hem niet in een ongemakkelijke situatie wil brengen, (nee zeggen tegen je schoonmoeder vinden vast veel jongemannen vervelend), krabbel ik zelf terug. Ik zeg dat het toch niet zo’n goed idee is en dat ik het al uit mijn hoofd heb gezet. 
Ritzo, zijnde Ritzo, wil het juist doorzetten. En zo beginnen we aan een project: de totstandkoming van Ritzo’s Rondje. Ritzo blijkt iemand met een grondige, methodische aanpak te zijn, heel anders dan mijn organische hap-snap werkwijze. Het kost tijd, maar we laten niks liggen en het is niet de belangrijkste reden dat we er twee jaar over doen. Twee jaar waarin ingrijpende dingen gebeuren.
Corona verschijnt, de wereld gaat op slot. Het is toepasselijk èn onwerkelijk om te schrijven aan een verhaal over vrijheid. 
We zijn halverwege als mijn dochter bevalt van een fantastisch jongetje. Onze sessies krijgen daardoor een tijd terecht weinig prioriteit. Ik benut onze pauze: ik maak boekjes voor mijn kleinzoon. 
Als de rust is teruggekeerd pakken we de draad weer op. Ik werk de interviewsessies uit in vijftig hoofdstukken. Mijn vader corrigeert het Nederlands zoals hij altijd heeft gedaan.  Ik heb net de laatste hoofdstukken af als we horen dat mijn vader ernstig ziek is. Hij wil zijn correctiewerk graag  afmaken en heeft er net genoeg tijd voor. Vanaf dan moet ik ook op spelling eindelijk volwassen worden. 

Na anderhalf jaar zijn we tevreden over het manuscript. We vinden de juiste illustrator, Anne Bertels, net afgestudeerd aan de kunstacademie in Breda. We besluiten het erop te wagen en starten een crowdfunding om het boek uit te geven.  We hopen dat honderden ouders het deze zomer kunnen voorlezen aan hun kroost en ze daarmee lekker maken voor hun eigen fietsreis. En ooit leest opa Ritzo het voor aan zijn kleinkind, deo volente.

Ik heb mijn schoonzoon nu veel beter leren kennen, maar ik heb nog één vraag over. Wat is nu eigenlijk ‘nee’ op zijn Gronings? Vlot lepelt Ritzo mogelijke antwoorden op: ’Dikke Tammo’ (‘ja, doei’), ‘’t is niet alle dagen koffie met koek’ (‘het is niet altijd feest’),  ‘bedenk maar een eigen boek’, (‘bedenk maar een eigen boek’).